بچه کندو ( Swarming ) چیست

بچه‌ کندو صفتی ژنتیکی است که طی آن جمعیت کلنی به دو بخش مساوی تقسیم می‌گردد.
این عمل زنبوران عسل از نظر اکثر پرورش‌دهندگان صفتی نا مطلوب بشمار می‌آید که مخصوصا در زنبورستان های بزرگ زنبورداران هزینه و وقت زیادی را صرف کنترل آن می‌نمایند. اصولا ازدیاد تعداد کلنی‌ها در مدیریت‌های موفق غیر ضروری است اما ازدیاد جمعیت کلنی ها امری موثر در افزایش تولیدات خواهد بود. جلوگیری کامل از بچه کندو کلنی تقریبا عملی نیست ولی در بعضی موارد می‌توان به مقدار قابل ملاحظه‌ای از میزان آن کاست.
پس از آنکه کلنی به تدریج برای تولید بچه کندو آماده شد میزان تخمگذاری ملکه کاهش یافته و به همان نسبت غذای کمتری در اختیار وی قرار داده می‌شود و در نتیجه وزن ملکه کاهش یافته و آماده برای پرواز می گردد. ضمنا جمعیت کندو به حدی زیاد می‌شود که گاهی قسمتی از جمعیت در خارج از کندو آویزان می‌شود. چند روز قبل از خارج‌شدن بچه کندو، زنبورهای کارگر پرستار مرتبا ملکه را تحریک به راه رفتن و حرکت کرده و گاهی رفتار خشنی با وی دارند.
علاوه بر این چند روز قبل از جدا شدن بچه کندو از کندوی مادری تعدادی از زنبورها از کندو خارج شده و در جستجوی محل‌های مناسبی برای استقرار بچه کندو می‌پردازند و پس از مراجعت در داخل کندو برای مدت طولانی اقدام به رقص مخصوصی کرده و جهت و فاصله محل مورد نظر را به دیگران اطلاع می‌دهند.
جمعیت کلنی به دلایلی اغلب در روز‌های گرم ماه‌های اردیبهشت، خرداد و تیر‌ماه بین ساعات ۱۰ صبح تا ۳ بعد از ظهر به دو قسمت مساوی تقسیم خواهد شد. جمعیتی که قرار است از کندو خارج شود قبل از خروج با هجوم به سمت حجره‌های ذخیره عسل، عسلدانهای خود را پر می‌کنند و به همراه ملکه مادر (ملکه پیر) از کندو خارج می‌گردند.
تقریباً نیمی از جمعیت کندو همراه ملکه خارج شده و برای یافتن لانه ای مناسب موقتاً در محلی مانند شاخه درختان، تیر چراغ برق، روی دیوار و غیره متمرکز می‌شوند. این نوع تکثیر کلنی‌های زنبورعسل جهت تضمین بقاء نسل آنها و همچنین جایگزینی کلنی‌های از بین رفته حائز اهمیت است.
در مناطق معتدل افزایش جمعیت کلنی از اوایل بهار به تدریج شروع شده و با پیشرفت زمان نسبت تخم گذاری ملکه بیشتر می شود به طوری که پس از مدتی فضای کافی برای تخمگذاری ملکه و گنجایش زنبورهای بالغ وجود نخواهد داشت. در این مدت زنبورهای نر بیشتری نیز پرورش داده شده و زنبورهای کارگر اقدام به ساختن سلول های ملکه در حاشیه شان‌ها می نمایند که متعاقبا توسط ملکه در آنها تخم گذاری خواهد شد.
چنانچه به هر دلیلی ملکه از بین برود جمعیت بچه کندو دوباره به کندوی مادری باز خواهند گشت. در صورتی که بچه به حال خود رها گردد و توسط زنبوردار درون کندو اسکان داده نشود خود زنبوران پس از مدتی به پناهگاهی که برای ساخت لانه مناسب باشد نقل مکان می‌کند این پناهگاه می‌تواند شکاف درخت، کندوها خالی، شکاف صخره، درون غارها، خانه‌های مخروبه و… باشد.
توده زنبورهائی که از کندو خارج شده‌اند پس از مدتی پرواز در هوا در محل مورد نظر که قبلاً شناسائی شده است مستقر شده و بصورت توده‌ای فشرده و محکم و آرام باقی می‌ماند. این توده از دو لایه تشکیل شده است که لایه بیرونی به ضخامت بدن سه زنبور و کاملاً محکم و فشرده است ولی لایه درونی که زنبورهای آن زنجیر‌وار به هم متصل هستند استحکام کمتری دارد.
ضمناً در سطح لایه بیرونی راه ورود مشخصی برای داخل توده وجود دارد. در این ترکیب توده، اقدامات لازم جهت تأمین نیازهای کلنی پیش‌بینی شده است. بدین ترتیب که زنبورهای لایه خارجی توده معمولاً زنبورهای مسن‌تر می‌باشند که وظیفه محافظت زنبورهای تداخل توده را بعهده دارند و جای آنها مرتباً عوض می‌شود. زنبورهای درون توده اکثراً جوان بوده و کارهای داخل کلنی را عهده دار می‌باشند.
پس از مدتی که از استقرار کلنی در محل موقت گذشت، تعدادی از زنبورها جهت یافتن محل مناسبی برای استقرار دائمی کلنی به جستجو می‌پردازند و پس از مراجعت در سطح توده اقدام به رقص‌های مخصوصی می‌کنند. بالاخره یکی از محل‌های یافته شده که از هر نظر برتری دارد انتخاب شده و توده بچه کندو به آن محل نقل مکان می‌کند.
در انتخاب محل جدید عوامل متعددی در نظر گرفته می‌شود‌، از جمله محافظت در مقابل عوامل طبیعی خصوصاً باد، دشمنان طبیعی، نور آفتاب، ارتفاع از سطح زمین، نوع لانه که از جنس چوب باشد یا کیفیت دیگری داشته باشد و غیره.

منبع : پرورش زنبور عسل (عبادی، رحیم)